Menu
Heb je een ontevreden gevoel en negatieve ervaringen over de periode dat je zwanger was, geboorte gaf of over de kraamperiode? Dit kan leiden tot een moeilijk herstel van jouw als moeder en je baby. Dan kun je baat hebben bij een Herstelgesprek. Je gaat herstellen van bevallingstrauma. Je inside shutdown wordt opgeheven.
Maar ook bij verlieservaringen is een Hersteltraject passend.
Belangrijk: een bevallingstrauma hoeft niet alleen te gaan over de bevalling zelf, maar kan ook gaan over de periode van zwangerschap en kraamtijd.
“Trauma is not what happens to you. Trauma is what happens inside you, as a result of what happens to you.”
Regelmatig wordt niet begrepen waarom een zwangerschap, bevalling of kraamperiode negatief of traumatisch kan zijn. Toch is al jaren duidelijk dat vrouwen intense psychologische stress kunnen ervaren tijdens deze momenten. Hoe je je hebt gevoeld rondom en tijdens je bevalling is van grote invloed op je gezondheid nadien, zowel emotioneel als lichamelijk.
10 tot 20% van de moeders vond de bevalling een traumatische ervaring. 1 tot 3% van alle bevallen vrouwen krijgt PTSS (posttraumatische stress stoornis).
We spreken van een bevallingstrauma als je met negatieve gevoelens terugkijkt op je zwangerschap, bevalling en/of de kraamtijd.
Van belang is hoe jij het zelf hebt ervaren. Je kunt dus een perfecte bevalling hebben gehad, ‘volgens het boekje’, of een hele snelle bevalling, maar er met een naar gevoel op terugkijken.
Sommige vrouwen ontwikkelen een bevallingstrauma na dramatische gebeurtenissen, maar situaties zoals het verlies van controle, verlies van waardigheid, een vijandelijke of een moeilijke houding van mensen in je omgeving, het gevoel niet gehoord te worden of het niet volledig geïnformeerd zijn over uitgevoerde (medische) procedures kunnen eveneens van grote invloed op je zijn geweest.
Het hoeft dus niet altijd zo te zijn dat je leven in gevaar is geweest of je fysieke integriteit is bedreigd. Ook overschrijding van je psychische of lichamelijke grenzen op het moment van je bevalling (òf daaromheen) kan traumatisch zijn.
Belangrijk om te weten is dat een bevallingstrauma niet alleen hoeft te gaan over de bevalling zelf, maar ook over de periode van zwangerschap en kraamtijd, ook als daarin verlies heeft plaatsgevonden.
“Je baby is gezond dus het zal wel goed zijn”, “Het is maar een fase”, “Straks ben je het weer vergeten, zo ging dat bij mij ook”, “Je hebt er toch een mooie baby voor terug gekregen?”, “Het zal er wel bij horen zeker?”, “Ik zou blij moeten zijn”, “Ik faal als moeder”.
Helaas, dit hoort er niet ‘gewoon’ bij. De postpartum periode hoeft niet altijd te betekenen dat je op de roze wolk terecht komt. Integendeel, de kans is groot dat je te maken hebt met gezondheidsverlies. Je ervaart veel verdriet, angst, schuld, schaamte, onzekerheid, machteloosheid en misschien wel het meest van al: eenzaamheid.
Ook kun je je heen en weer getrokken voelen tussen je wens om meer kinderen te krijgen en je standvastigheid om een volgende zwangerschap te voorkomen vanwege angst. Of je raakt de interesse in seks kwijt en dit leidt tot spanningen in je relatie. Misschien zie je op tegen medische behandelingen zoals een uitstrijkje?
Maar vaak is de grootste zorg in de dagdagelijkse moeilijkheden het hechten aan je baby of kindje. Omdat je baby mogelijk (onbewust) gezien wordt als een constante herinnering aan het ondergane trauma.
Vaak ervaar je ook onbegrip van mensen om je heen omdat we hier te maken hebben met onderwerpen die vaak niet hardop worden uitgesproken, of klein worden gehouden. Jammer, want de emoties zijn zo groot en overweldigend dat ze alle aandacht verdienen.
“Mourning the birth you hoped and planned for, and being grateful for a healthy baby are two different things”
Toch zoek je hier geen of niet zo snel hulp voor. Waarom eigenlijk?
Omdat er vaak een behoorlijk verschil bestaat tussen je eigen geboorte-ervaring en die van anderen. Als je kampt met een bevallingstrauma vind je vaak geen aanknopingspunt voor begeleiding, omdat andere vrouwen, die geen traumatische bevalling mee hebben gemaakt, het lastig vinden om te begrijpen van welke invloed een slechte bevalling kan zijn.
Als gevolg hiervan voel jij je misschien wel eenzaam en depressief omdat je het gevoel krijgt ‘zwakker’ te zijn dan anderen vanwege je onvermogen je bevallingservaring te vergeten. Je kan je hierdoor ook schuldig voelen. Uit onderzoek is gebleken dat vrouwen met een traumatische bevallingservaring zich daarom vaak geïsoleerd en afgezonderd voelen van andere moeders.
En vaak wordt een bevallingstrauma door de maatschappij niet begrepen en wordt verwacht dat de negatieve ervaring snel wordt verwerkt. Dit alles bij elkaar kan als een vreselijke last voor je voelen en dit beïnvloedt je leven in sterke mate.
“Het ergste is dat niemand mij nadien serieus nam"
Trauma is een psychische wond die je psychologisch verhardt en die vervolgens je vermogen om te groeien en te ontwikkelen verstoort. Het doet je pijn en nu handel je vanuit die pijn. Het wekt angst op en nu handel je vanuit angst. Trauma is dat niet wat er met je gebeurt, het is wat er in je gebeurt als gevolg van wat er met je is gebeurd. Trauma is dat litteken waardoor je minder flexibel en minder gevoelig wordt.
Een natuurlijke* bevalling zorgt ervoor dat jij als moeder je lichaam met haar natuurlijke processen kan volgen. Een negatieve bevallingservaring zorgt ervoor dat je dissocieert. Je splitst jezelf af van je gevoel. Het trauma ontstaat doordat de communicatie tussen het werkbrein het intuïtieve brein is verstoord. Op de momenten dat het cruciaal was je gevoel te volgen, werd dit je ‘afgeleerd’ en ontstond er een ‘afsplitsing’. Op dat moment leerde je dat je afhankelijk bent van anderen als het gaat om zelfzorg, wat jij voelde en wilde deed er niet toe. En misschien nog steeds…
Wanneer je als moeder klachten ervaart en dit linkt aan een stressvolle bevalling òf de periode daaromheen, is er sprake van een geboortetrauma. Dit heeft diepe impact op jouw leven en je omgeving. Je kunt denken aan klachten als moeite met hechting met je kindje, energieproblemen, relatieproblemen, fysieke pijn.
Het trauma houdt in dat je je hele leven naar beneden duwt, een enorme uitgave van energie, en niet het voelen van de pijn. Je bent in disconnectie met jezelf als reactie op de pijnlijke gebeurtenis; je verliest het contact met jezelf, en dus ook met de ander. Deze beschadiging zorgt ervoor dat het heel moeilijk is, of onmogelijk, om ècht goed voor jezelf te zorgen. Zolang je de angst niet toestaat om er te zijn, zal je altijd werken om er vanaf te komen.
Het is als een bal die je probeert onder water te houden. Er gaat levenskracht verloren. Die levenskracht mis je, en is dus ook niet beschikbaar voor je kind, je gezin, je relatie, je werk.
Maar deze energie van trauma kan omgezet worden in de energie van het leven. Je kunt met jezelf aan het werk om die levenskracht weer terug te winnen. Door in het hier en nu de energie te gebruiken voor genezing en herstel. Via het Hersteltraject ga je hiermee aan de slag, uiteraard binnen de veilige haven van Materna Care.
*Met natuurlijke bevalling bedoelen we: een geboorteproces waarbij de natuurlijke behoeften van jou als moeder en baby zoveel mogelijk gevolgd worden, de locatie waar je bevalt zou hierbij niet moeten uitmaken.
Als je twijfelt of jouw probleem ‘wel erg genoeg is’ en je je afvraagt of je wel aandacht mag vragen voor hetgeen jou dwars zit, dan is het goed om te weten dat er geen graadmeter bestaat voor hoe erg of belangrijk gebeurtenissen en gevoelens (mogen) zijn.
Jouw bevallingservaring doet er toe. Als jij met een naar gevoel op de bevalling terug kijkt, dan is dat al erg genoeg.
Het is niet belangrijk of de bevalling medisch gezien prima ging of dat er complicaties waren en hierdoor medische ingrepen zijn toegepast.
Het gaat om jou, hoe jij de bevalling hebt ervaren. Als het je belemmert dan is het voor jou iets groots en dan heb je recht op hulp.
De vraag is dus niet ‘màg ik iets willen?’, maar ‘durf en kan ik voor mezelf zorgen met alles wat erbij hoort?’. Je kan enkel maar aan anderen geven als je zelf voldoende ontvangt.
Beschadigende ervaringen vanuit je zwangerschap of bevalling hoeven niet beschadigend te blijven.
Het Herstelgesprek is een wetenschappelijk bewezen effectieve methode om te herstellen van geboortetrauma. Tijdens het gesprek wordt je door middel van visualisatie in verbinding gebracht met je emotionele brein en ontstaan functionele verbindingen, stressreductie en psychisch en lichamelijk herstel. Je stresssysteem komt tot rust. Alle natuurlijke vermogens worden aangesproken voor herstel waardoor er weer balans komt in je gevoelsleven, meer connectie met jezelf. Dit doen we door middel van de techniek ImRs: imaginaire rescripting.
Tijdens het Herstelgesprek help ik je om op een andere manier naar de traumatische gebeurtenis te kijken en om zo de betekenis ervan te veranderen. Je herschrijft je herinnering op een manier waarbij we ervoor zorgen dat je autonomie gewaarborgd wordt. Ook ga je contact maken met de behoeften die je op dat moment had maar niet zijn gehoord.
Meestal kun je de eerste tekenen van herstel al opmerken tijdens het gesprek. In de daaropvolgende weken verbetert dit. Het herstel is blijvend en gaat vaak gepaard met meer energie, gevoel van controle, toename van welzijn en ontspanning binnen het gezin.
ImRs is goed te combineren met andere zorg, omdat alleen gebruik gemaakt wordt van je natuurlijke vermogens. Dat draagt bij aan een vriendelijke en effectieve behandeling. Als het passend is binnen jouw situatie kan ik adviseren om het traject aan met schrijftherapie of imaginaire exposure aan te vullen, waarbij ik je ook begeleid.
(telefonische) Kennismaking
1 sessie van 60 minuten
1 sessie van 120 minuten
1 (telefonische) sessie na 2 weken
Tijdens het traject begeleiding via WhatsApp, naar behoefte
Praktisch:
* Dit traject kan bij jou thuis plaatsvinden, in mijn praktijkruimte (Amersfoort) of op een andere locatie die je prettig vindt, maar altijd op een plek waar jij je veilig voelt en kunt concentreren.
* Het Hersteltraject heeft ook effect als je al langer geleden bent bevallen, of verlies hebt meegemaakt. Ook na vele jaren is herstel nog mogelijk.
1 Tot 3 procent krijgt na de bevalling te maken met een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Het aantal vrouwen dat de bevalling zelf als traumatisch ervaart ligt nog hoger, namelijk tussen de 9 en 44 procent.
In 2016 is in Nederland de TEACH-studie uitgevoerd, die staat voor traumatic experiences associated with childbirth. Met deze studie wilde men achterhalen welke factoren ervoor zorgen dat een bevalling als traumatisch werd ervaren en hoe dit voorkomen zou kunnen worden. Via Facebook werd een oproep gedaan en binnen twee weken hadden meer dan 2000 vrouwen gereageerd. Het onderwerp leeft dus bij veel vrouwen.
Op een vragenlijst konden verschillende mogelijke oorzaken voor de traumatische bevallingservaring worden aangevinkt. 54,6 procent van de ondervraagde vrouwen antwoordde dat zij de bevalling als traumatisch ervoeren door gebrek aan of verlies van controle. Dit antwoord werd opvallend genoeg nog vaker gekozen dan ‘angst voor de gezondheid van de baby’ (49,9 procent) en ‘pijn’ (47,4 procent). Op de vierde plaats staat ‘gebrek aan goede communicatie/uitleg’ (43,7 procent).
Eén van de overige vragen was wat zorgverleners anders hadden kunnen doen om de traumatische ervaring te voorkomen. ‘Goede communicatie en uitleggen wat er gedaan wordt’, staat bovenaan (39,1 procent) en vlak daaronder staat ‘naar mij luisteren’ (36,9 procent). Op de derde plaats volgt ‘me emotioneel/praktisch steunen’ (29,8 procent) en op de vierde plaats ‘eerder bepaalde acties/interventies doen’ (24,7 procent). Het opvallendste resultaat kwam uit de antwoorden op de vraag wat de vrouw zelf had kunnen doen om het trauma te voorkomen. Het merendeel antwoordde ‘niks’ (37 procent).
PTSS kan overlappen met postpartum depressie (PPD) omdat sommige symptomen hetzelfde zijn, maar de twee diagnoses staan los van elkaar en moeten apart worden behandeld. Vrouwen worden vaak foutief gediagnosticeerd met postpartum depressie doordat er te weinig bewustzijn is van traumaklachten. Zowel voor, tijdens als na de bevalling. Soms krijgen vrouwen dan medicatie voorgeschreven die weinig of niet helpt.
Zorgaanbieders vertellen vrouwen soms om door te gaan met hun leven en blij te zijn met een gezonde baby. De gevoelens van schuld en isolatie die deze vrouwen al voelen, verergeren de situatie daarmee nog meer. Vrouwen kunnen eindigen met recepten voor anti-antidepressiva, simpelweg omdat de artsen hun daadwerkelijke aandoening niet begrijpen en de PTSS of traumaklachten niet voldoende herkennen of uitvragen.
Het is echter belangrijk om te vermelden dat een depressie wel hand in hand met bevallingstrauma kan gaan, niet iedereen krijgt dus per se een foute diagnose. Als je een recept voor antidepressiva hebt gekregen, kan dit dus wel een geschikte aanpak zijn voor jouw persoonlijke omstandigheden.
Zoek een behandelaar die op de hoogte is van traumaklachten gerelateerd aan zwangerschap, bevalling en kraamperiode.
ImRs wordt aanbevolen als psychologische behandeling in navolging van internationale richtlijnen en recente onderzoeken. Net als imaginaire exposure, EMDR, of cognitieve therapie is ImRS een effectief bevonden methode bij herstel van trauma. Eind 2020 werd ImRs opgenomen in de Zorgstandaard voor Psychotrauma- en stressorgerelateerde stoornissen. Hierin staat waaraan kwalitatief goede zorg moet voldoen vanuit het perspectief van de cliënt.
Imaginaire rescripting is een techniek waarbij ik je help op een andere manier naar traumatische herinneringen te kijken en zo de betekenis van die ervaring te veranderen. Je beeldt je in waar je behoefte aan hebt, hoe je zou willen dat de gebeurtenis afloopt en je verbeeldt je ook dat je dit uitvoert. ImRs geeft je dus ook de mogelijkheid om de gevoelens, behoeftes en acties te uiten die je op dat moment moest tegenhouden.
Naast de techniek die wordt gebruikt is ook de behandelrelatie een essentiële voorspeller voor een positief resultaat waarbij voorop staat dat ik je aanmoedig om je regie en autonomie te vergroten.
De 87-jarige Franse chirurg en schrijver Michel Odent, is een belangrijke autoriteit binnen de internationale geboortebeweging. Hij maakte naam doordat hij in het ziekenhuis bevalbaden en ‘geboortekamers met een thuisgevoel’ introduceerde. Ook publiceerde hij de eerste wetenschappelijke artikelen over borstvoeding direct na de geboorte en het gebruik van bevalbaden.
Volgens Michel Odent verloopt een geboorte optimaal als het natuurlijke geboorteproces maximaal gefaciliteerd wordt. De grootste saboteur van het geboorteproces is een actieve neocortex (het deel van de hersenen dat informatie geeft over ruimte en tijd en dat communicatie mogelijk maakt). Michel Odent spreekt over ‘neocortical inhibition’, het verschijnsel dat lichaamsfuncties worden belemmerd door neocorticale activiteit: ‘Het reukzintuig van mensen is erg zwak vergeleken met andere zoogdieren. Als je bijvoorbeeld een glas wijn hebt gedronken, ruik je beter, omdat de neocorticale controle minder wordt. En een pasgeboren baby kan perfect zwemmen, hij houdt de ogen open, heeft geen paniek en gaat naar een plek waar hij zich vast kan houden. Na een paar weken of maanden verliest hij deze vaardigheid, door de ontwikkeling van de neocortex. Ook tijdens de seks kan de neocortex interfereren met de fysieke ervaring. Stel je maar voor wat de invloed op het liefdesspel is als een van de partners tijdens de seks vraagt wat ze vanavond zullen eten….
Hetzelfde geldt voor het geboorteproces. Tijdens de bevalling neemt de lichaamsintelligentie het over en werkt de denkende geest alleen maar belemmerend. Om te zorgen voor een optimale hormoonhuishouding waarin de bevalhormonen rijkelijk stromen en het lichaam vanzelf haar werk kan doen, is het goed de neocortex uit te schakelen en uitgeschakeld te houden. De neocortex wordt gestimuleerd door taal, licht, je geobserveerd voelen en je onveilig voelen. Een vrouw moet dus bevallen in een rustige, donkere omgeving waarin ze ongegeneerd haar eigen gang kan gaan en waarin ze zich helemaal op haar gemak voelt. Het is de verantwoordelijkheid van de zorgverlener om te zorgen voor deze omstandigheden, zodat de vrouw maximaal beschermd wordt tegen stimulering van de neocortex. Door het natuurlijk geboorteproces volledig de kans te geven, zorg je ook voor een positieve bevalervaring en dus voor het voorkomen van trauma.
EMDR is een veel toegepaste methode bij geboortetrauma’s. Meer dan de helft van de vrouwen die komen voor geboortetraumatherapie hadden daarvoor ook EMDR gehad en gaven aan dat het hen niet (voldoende) had geholpen of dat ze er juist slechter uit waren gekomen. Wat is de reden waarom EMDR vaak niet zo goed werkt bij geboortetrauma’s?
Daarvoor moet je eerst weten hoe het trauma is ontstaan. Dit is ontstaan doordat de communicatie tussen het werkbrein en het intuïtieve brein is verstoord. Bij EMDR wordt terug gegaan naar de traumatische ervaring en wordt het herbeleeft, waarna d.m.v. oogbewegingen het werkbrein wordt ‘overvoert’ met prikkels waardoor de lading eraf gaat. Door telkens stil staan bij het beeld waarvoor je angstig bent en daarbij afgeleid te worden, wordt de emotionele lading aan de herinnering minder. Het wordt makkelijker om eraan terug te denken. Ook kan het zijn dat er door EMDR nieuwe inzichten ontstaan over de schokkende gebeurtenis. Het trauma kan zo een minder bedreigende betekenis krijgen. Daarmee is er echter nog niets gedaan aan het emotionele brein.
EMDR is een effectieve methode voor mensen met een bewezen PTSS, die is vastgesteld volgens een speciaal daarvoor ontwikkelde vragenlijst. Vaak blijkt dat moeders niet altijd PTSS hebben, maar wel voldoen aan het A-criterium van de DSM-V en dat er sprake is van een trauma.
Tijdens een herstelgesprek wordt juist geprobeerd de gebeurtenis om te buigen naar iets positiefs d.m.v. ImRs. Belangrijk daarbij is het gevoel van de moeder, hoe zij het beleefd heeft. Er wordt geen overmatige prikkels aan de beleving van de moeder toegevoegd, maar het komt allemaal uit haar eigen intuïtie. De nare beelden verliezen hun heftige, emotionele lading en doven daardoor het stressysteem uit. Dit zorgt ervoor dat het brein en lichaam weer tot rust komt.
Wanneer de vrouw de nare herinnering aan haar bevalling kwijt is, ontstaat er ruimte voor ontspanning en zal de eventuele weerstand en angst voor een nieuwe zwangerschap of bevalling verdwijnen. In het algemeen kan er meer van het moederschap geprofiteerd worden, omdat klachten verminderen. Tevens is er meer mogelijk op vlak van hechten aan de baby of het kindje.
