Bevallingstrauma: wat zijn de oorzaken?

Sommige artsen menen dat een geboorte trauma ontstaat door een interventie als een spoedkeizersnee, het gebruik van een vacuümpomp of ernstig bloedverlies tijdens de bevalling. Maar vrouwen weten de meest vreselijke dingen te doorstaan, als ze zich maar veilig en gesteund voelen. Het gaat mis omdat vrouwen het idee hebben dat ze niet gehoord worden of dingen niet voldoende uitgelegd krijgen. Niet het fysieke lijden of de zware medische ingrepen, maar het ontbreken van duidelijke communicatie en emotionele ondersteuning is voor veel vrouwen doorslaggevend bij het ontstaan van een traumatische ervaring.

Wat is een bevallingstrauma ook alweer?

Stress, problemen met het geven van (borst)voeding, steeds denken aan de nare bevalling of kraamtijd, angst voor een volgende geboorte, een laag zelfbeeld, schuldgevoelens, depressie, concentratieproblemen… Zomaar enkele klachten die kunnen ontstaan na een traumatische zwangerschap, bevalling of kraamtijd. 

Wanneer je als moeder klachten ervaart en deze linkt aan een stressvolle bevalling (of de periode daaromheen), is er sprake van een geboortetrauma. Het gaat dan om nare gebeurtenissen uit het verleden die in het heden nog steeds dezelfde of nòg heftigere gevoelens oproepen. Dat zijn dan emoties zoals verdriet, angst, hulpeloosheid, schuld of boosheid. Ook als je ze nog voelt na 3, 18 of 37 jaar.
Uit onderzoek blijkt dat 1 op de 5 vrouwen te maken krijgt met een geboortetrauma. Toch wordt er weinig over gesproken. Veel mensen denken dat een geboortetrauma ontstaat als er extreem bloedverlies is, een flinke medische ingreep zoals een knip of vacuümpomp of een doodgeboren baby. Dat kan, maar de mate van heftigheid hoeft geen rol te spelen bij het ontstaan van een geboortetrauma.

Verborgen stress

In de fysieke voorbereiding op het moederschap zorgen chemische, psychische en neurologische aanpassingen dat je lichaam synchroon loopt met de behoefte van je baby. Je wordt zwanger en je lichaam weet wat het moet doen. Het gaat mis op het moment dat het natuurlijke proces wordt verstoord en jij je onveilig voelt. Dit heeft diepe impact op jouw leven en je omgeving.


Een natuurlijke bevalling zorgt ervoor dat jij als moeder je lichaam met haar natuurlijke processen kan volgen. Een bevallingstrauma zorgt ervoor dat je dissocieert. Je splitst jezelf af van je gevoel. Het trauma ontstaat doordat de communicatie tussen je werkbrein en je intuïtieve brein is verstoord. Op de momenten dat het cruciaal was je gevoel te volgen, werd dit je ‘afgeleerd’ en ontstond er een ‘afsplitsing’. Op dat moment leerde je dat je afhankelijk bent van anderen als het gaat om zelfzorg, wat jij voelde en wilde deed er niet toe of werd als ‘fout’ bestempeld. De disbalans ontstaat omdat je niet op de signalen van je lichaam af kon gaan en onbewust de ander voorrang gaf en niet je eigen belangen. Zo raak je verkeerd voorgeprogrammeerd in het moederschap en verlies je je zelfzorgstructuren, autonomie en is het moeilijk om hulp te vragen. 

Deze negatieve gevoelens ontstaan dus als je geen of inadequate reacties krijgt als je emoties uit. Het gevoel dat daarna ontstaat wordt geconditioneerd naar vergelijkebare situaties in de toekomst. Zo wordt het trauma steeds opnieuw getriggerd wat leidt tot verborgen stress. 

Alle tranen even zout

Oorzaken kunnen zeer uitlopend zijn. Ze kunnen plaatsvinden tijdens de periode van conceptie tot en met de kraamtijd. Soms wordt om deze reden een bevallingstrauma ook wel een geboortetrauma genoemd. 

Welke oorzaken bestaan er zoal?

  • Medische complicaties bij jezelf en/of je baby
  • Een onverwachte, ongewenste wending tijdens de bevalling (bijvoorbeeld levensgevaar voor jou of je baby, een spoedkeizersnede)
  • Gescheiden worden van je baby na de bevalling
  • Overvallen worden door extreme pijn
  • Geen uitleg krijgen over medische ingrepen of deze ondergaan zonder jouw toestemming
  • Weefseltrauma (inscheuren, knip)
  • Verlies van autonomie door de invloed van medici 
  • Geen houding aan mogen nemen die voor jou het beste is (bijvoorbeeld op je rug moeten liggen terwijl jij liever een andere positie wenst)
  • Gevoel van gebrek aan steun uit je omgeving 
  • Dingen die tegen je gezegd zijn zitten je nog steeds dwars 

De omgeving

Heel vaak zijn niet het fysieke lijden of de zware medische ingrepen, maar het ontbreken van duidelijke communicatie en emotionele ondersteuning doorslaggevend bij het ontstaan van een traumatische ervaring. Een bepaalde opmerking van een zorgverlener kan je als moeder al totaal uit balans halen. 

Dit blijkt ook uit de TEACH-studie waarbij 54,6%van de ondervraagde vrouwen de bevalling als traumatisch ervoeren door gebrek aan of verlies van controle. Dit antwoord werd opvallend genoeg nog vaker gekozen dan ‘angst voor de gezondheid van de baby’ (49,9%) en ‘pijn’ (47,4%). Op de vierde plaats staat ‘gebrek aan goede communicatie/uitleg’ (43,7%).

Helaas is een (ziekenhuis)omgeving waar je te maken krijgt met zorgverleners dus niet altijd zo gezond voor je als je misschien denkt. Zorgverleners werken volgens protocollen en onder tijdsdruk. Dit maakt dat ze jouw behoeften minder goed vervullen met stress als gevolg voor jou. Maar ook kun je je onbewust gedwongen voelen tot medische ingrepen. Bijvoorbeeld het plaatsen van een schedelelektrode op het hoofdje van je baby, een knip of inwendig onderzoek. Als moeder wil je altijd het beste voor je baby en zal je snel meegaan in het advies of de handelingen van de zorgverlener, maar vergeet niet dat jij zelf de expert bent. Jouw moederlijke instinct zorgt ervoor dat je weet wat je moet doen en hoe je moet bevallen. 

Moederlijke instinct

Zodra je jouw moederlijke instinct niet kan volgen, is er een aanzienlijke kans op geboortetrauma. Al jouw hormonen werken met elkaar samen tijdens de conceptie, zwangerschap, bevalling en kraamtijd. Als dit evenwicht uit balans wordt gebracht door de stresshormonen adrenaline en cortisol is er meer kans op complicaties en trauma. Je hormonen zijn erg gevoelig voor de omgeving en raken makkelijk uit balans. Er is dan ook snel sprake van stress bij jou als moeder omdat jouw natuurlijke autonomie wordt ondermijnt. 

Tot slot

Wanneer je als moeder klachten ervaart en deze linkt aan een stressvolle bevalling (of de periode daaromheen), is er sprake van een bevallingstrauma. In deze blog omschreef ik kort hoe zo’n trauma kan ontstaan. In andere blogs schrijf ik voornamelijk over de ‘definitie van’ en ‘hoe te voorkomen’.  
Wees je als (aanstaande) moeder bewust van de potentiele gevaren in je omgeving. Weet dat je een keuze hebt, ook als jouw omgeving druk op je uitoefent. Om jouw moederlijke instinct te kunnen volgen is een gezonde omgeving van optimaal belang, maar ook zelfonderzoek en een goede emotionele voorbereiding. Dit kun je volgen via het 
Zo Beval Ik traject.

Over Aphra & Materna Care

Aphra werkt sinds 2007 als psychologisch consulente binnen de sGG. Daarnaast is ze perinataal counselor en geboortetrauma therapeut, werkzaam bij het landelijk Zo Beval Ik Centrum voor Geboorte en Trauma. Ze helpt vrouwen te herstellen van een geboortetrauma en deze te voorkomen. Haar aanbod vind je hier. Aphra is er speciaal voor jou tijdens de preconceptietijd, de zwangerschap, de bevalling, de kraamtijd en zo nodig langer. 

Related Articles

Materna Care

VAKANTIE

Ik ben op dit moment met vakantie.
Laat een berichtje achter en ik reageer zodra ik terug ben.