Waarom je lichaam ‘nee’ zegt als jij ‘ja’ probeert te zeggen.
Je wilt een fijne bevalling. Je wilt vertrouwen voelen. Misschien wil je herstellen van een eerdere ervaring, of voor het eerst moeder worden zonder angst. Maar zodra iemand het woord “bevalling” zegt, voel je je hartslag versnellen. Je lijf verkrampt. Of je glimlacht en knikt, terwijl je van binnen alleen maar wil weglopen.
Dat is geen aanstellerij. Geen zwakte. En zeker geen overdreven angst. Het is je zenuwstelsel dat doet waarvoor het is ontworpen: je beschermen.
Wat is een traumarespons eigenlijk?
Een traumarespons is de automatische, lichamelijke reactie op (ervaren of verwachte) onveiligheid. Die reactie kan ontstaan door eerdere traumatische gebeurtenissen, zoals een ingrijpende bevalling, nare ervaringen met zorgverleners, seksueel grensoverschrijdend gedrag, medisch trauma – of zelfs verhalen van anderen die diep zijn binnengekomen.
Deze reacties zijn diep in ons zenuwstelsel geprogrammeerd. Je denkt er niet bewust over na. Ze gebeuren gewoon.
De 11 overlevingsreacties.
Meer dan fight, flight of freeze.
Misschien ken je de bekende reacties als vechten of vluchten. Maar het palet aan overlevingsstrategieën is veel breder. In trauma-sensitieve therapieën, zoals lichaamsgerichte therapie, schematherapie of somatic experiencing, werken we vaak met de 11 ‘F’s’. Dit zijn allemaal manieren waarop jouw lichaam en brein proberen om jou veilig te houden:
- Freeze – Je verstijft. Je voelt je verdoofd, kunt geen beslissingen nemen, klapt dicht.
- Fight – Je gaat in verzet: wordt boos, wilt controle houden, stelt harde eisen.
- Flight – Je ontwijkt: raakt in je hoofd, blijft druk bezig, zoekt eindeloos informatie.
- Fawn – Je past je aan: zegt ja terwijl je nee voelt, stelt je wensen niet meer voorop.
- Friend – Je zoekt veiligheid bij mensen die juist spanning oproepen, om het maar “goed” te houden.
- Flop – Je voelt je leeg, uitgeput, alsof alles te veel is.
- Faint – Je voelt je wazig of flauw, dissocieert of raakt zelfs buiten bewustzijn.
- Face – Je kijkt het aan, vanuit steun en veiligheid. Dit is een veerkrachtige respons.
- Follow – Je sluit je volledig aan bij wat de ‘leider’ zegt (bijv. arts of partner), zonder ruimte voor je eigen stem.
- Fragment – Je ‘versnipperd’ intern: je voelt je er niet helemaal bij, of alsof delen van jezelf losstaan.
- Fix – Je gaat voor anderen zorgen, om jezelf veilig te houden.
Waarom dit zo belangrijk is bij zwangerschap en bevalling
Tijdens zwangerschap en geboorte komen kwetsbaarheid, lichamelijkheid en controle(verlies) samen. Voor vrouwen met traumatische ervaringen kan dat oude alarmbellen doen afgaan. Je zenuwstelsel herkent signalen als gevaarlijk, ook al weet je verstand dat je ‘veilig’ bent.
Zonder dat je het doorhebt, schiet je dan in een van deze responsen. En dat beïnvloedt hoe je keuzes maakt, hoe je communiceert met zorgverleners, en of je je gezien voelt.
Je bent niet kapot. Je beschermt jezelf
Bij Materna Care werk ik regelmatig met vrouwen die zich niet begrepen of veilig voelen in de zorg. In mijn werk maak ik gebruik van schematherapeutische technieken, lichaamsgerichte methoden en Mentalization Based Treatment (MBT). Maar ook met traumatechnieken zoals Imaginaire Exposure en Imaginaire Rescripting. Samen onderzoeken we welke patronen jij ontwikkeld hebt, niet om ze te veroordelen, maar om ze te begrijpen. Zodat jij kunt gaan voelen wat je nodig hebt. En keuzes kunt maken vanuit rust, in plaats van angst.
Herken jij je in deze reacties?
Dan ben je niet zwak, en je hoeft het ook niet alleen te doen. Het is mogelijk om je eigen reacties te gaan herkennen en er grip op te krijgen. Niet met ‘meer je best doen’, maar juist met meer zachtheid, kennis en begeleiding.
Je lichaam is niet je vijand. Het probeert je al die tijd al te beschermen. Samen zorgen we dat je opnieuw regie voelt, op jouw voorwaarden. Neem gerust contact op voor een verkennend gesprek.
